Grzebalny cmentarz rzymskokatolicki zlokalizowany jest na planie trójkąta w zachodniej części miasta na wzgórzu, pomiędzy starodrożem w kierunku Warszawy, a drogą do Kolna. Założony on został w pierwszych latach XIX w. i graniczy z zaniedbanym i nieużywanym obecnie cmentarzem ewangelickim. Jak podaje źródło, nasza lokalna kronika kościelna, manuskrypt „Księga Złota Parafji Szczuczyńskiej”: „Ksiądz Falkowski […] 14 października 1811 r. założył cmentarz grzebalny na Górze Kozackiej, otrzymawszy od Dziedzica Szczuczyna Jakuba Kisielnickiego jeden mórg ziemi na cmentarz katolicki i pół morga na cmentarz dla dysydentów”. Zachowany w Archiwum Diecezjalnym w Łomży „Opis kościoła szczuczyńskiego z 1817” potwierdza i uzupełnia dane na temat tego faktu: „…gdy chowanie ciał w miejscu Lazaretowi przyległem zostało wzbronione, oznaczony został plac na Cmentarz, w miejscu znacznie odległem […] tymczasowo okopanem rowem, dla zabronienia dostępu bydlętom.[…] 1814 roku obok tego Cmentarza, wyznaczony został plac na Cmentarz Akatolików, rowem i wałem od poprzedzającego oddzielony. W tyle Cmentarza pierwszego oznaczono miejsce na chowanie dzieci niechrzczonych”
W latach siedemdziesiątych XIX w. ówczesny administrator kościoła szczuczyńskiego ks. Tomasz Mieczkowski „…powiększył i oparkanił cmentarz grzebalny…”. Neogotycką kaplicę cmentarną wzniesiono w 1910 roku dzięki hojności Kazimierza Grzybowskiego dziedzica ze wsi Zacieczki. Budynek postawiony jest z czerwonej cegły, a w podpiwniczeniu znajdują się krypty.
W sporządzonym 4 grudnia 1956 roku protokole zdający obowiązki proboszcza parafii szczuczyńskiej ks. Stanisław Dąbrowski zapisał: „Cmentarz grzebalny ogrodzony wałem z kamieni z bramą żelazną w słupach murowanych. Na cmentarzu stoi kaplica murowana z ołtarzem wewnątrz. Przy bramie wewnątrz cmentarza znajduje się studnia z pompą do polewania kwiatów na cmentarzu.”
Cztery lata później w podobnym protokole ks. Józef Wądołowski zapisał: „Cmentarz grzebalny powiększony i ogrodzony od szosy Łomżyńskiej i do Niedźwiadnej murem kamiennym. Na cmentarzu wejście przez bramę i furtkę żelazną. Na cmentarzu stoi kaplica murowana z ołtarzem wewnątrz. W obrębie cmentarza jest studnia z pompą.”
W 1981 roku proboszcz ks. Jan Roszkowski pokrył istniejący mur przy cmentarzu grzebalnym daszkiem betonowym i zreperował.
W czerwcu 1987 roku Urząd Wojewódzki Wydział Kultury i Sztuki Wojewódzki Konserwator Zabytków w Łomży wydał decyzję w sprawie wpisania cmentarza Rzymskokatolickiego w Szczuczynie do rejestru zabytków Województwa Łomżyńskiego pod numerem rejestru 303.
1989 roku ks. dziekan Mieczysław Olszewski przeprowadził generalny remont kaplicy cmentarnej, doprowadził tam też prąd elektryczny i wyposażył ją w meble. Zainstalował również oświetlenie elektryczne głównej alei cmentarnej. Dwa lata później ks. Olszewski pobudował nowe słupy z cegły klinkierowej i wstawił bramę żelazną. W następnym roku doprowadził wodociąg na cmentarz.
W 2001 roku ks. dziekan Jerzy Śleszyński wymienił bramę na cmentarzu. W tym roku zgromadził również potrzebny materiał do budowy brakującej części parkanu na cmentarzu grzebalnym. W latach 2002-2003 wykonał brakującą część kamiennego parkanu. W 2004 r. ks. Śleszyński usunął ze środka cmentarza grzebalnego istniejący tam od kilkudziesięciu lal śmietnik.
W 2021 roku staraniem ks. dziekana Jacka Majkowskiego sporządzono nowy „Projekt przebudowy alejek na terenie cmentarza parafialnego w Szczuczynie”, wyłożono również kostką brukową główną aleje prowadzącą od bramy do cmentarza oraz pierwszą alejkę rozdzielającą rzędy grobów. W tym samym roku Związek Piłsudczyków oddział w Szczuczynie wybudował tzw. aleje bohaterów.
Najstarsze groby na cmentarzu parafialnym w Szczuczynie usytuowane są w okolicach kaplicy cmentarnej. Znajdują się tu nagrobki żeliwne, kamienne, lub w formie metalowych krzyży na kamiennych cokołach. Na szczuczyńskiej nekropolii zachowało się też kilka grobowców z przełomu XIX i XX w. Najstarsze zachowane nagrobki, pochodzą z pierwszej połowy XIX w. Większość zabytkowych nagrobków i wszystkie grobowce wymagają remontu i konserwacji.
Tekst opracował
Janusz Siemion
Regulamin cmentarza parafialnego